آب نقشی حیاتی در سلامت بدن انسان دارد و مهم ترین عنصری است که بدن برای عملکرد اندام های حیاتی خود به آن نیاز دارد. در دوران بارداری به دلیل تغییرات ایجاد شده در بدن، نیاز بیشتری به این ماده حیات بخش به وجود می آید. در این دوران آب برای حفظ سلامت سلول های خونی و دریافت آب بافت ها ضروری است. آب در شیر مادر ترکیبی اساسی و اصلی به حساب می آید.
? فواید آب در دوران بارداری
نوشیدن آب مانع از دی هیدراته شدن بدن می شود. دی هیدراته شدن در دوران بارداری باعث بروز مشکلاتی مانند سردرد، حفظ آب در بدن، حالت تهوع، انقباض عضلات، سرگیجه و ‎.‎.‎. می شود.
این مشکل در سه ماهه سوم بارداری اهمیت بیشتری پیدا می کند زیرا دی هیدراته شدن در این زمان می تواند انقباضاتی را در پی داشته باشد که منجر به زایمان زودرس شود. رنگ ادرار بهترین راه برای کنترل میزان آب بدن است. ادرار تیره رنگ نیاز بدن به آب بیشتر را نشان می دهد و ادرار بی رنگ نشان از کافی بودن میزان آب دریافتی بدن است.
عده ای معتقد هستند نوشیدن آب در فواصل منظم می تواند حالت تهوع صبحگاهی، سوزش معده و سوءهاضمه را کمتر کند و بدن را خصوصاً در هوای گرم و مرطوب، خنک نگه دارد. علاوه بر این بروز عفونت های ادراری که در دوران بارداری بیشتر اتفاق می افتد را مانع می شود و یبوست و هموروئید را نیز کاهش می دهد.
? میزان آب مورد نیاز در دوران بارداری
در دوران بارداری، زنان باردار باید روزانه حدود سه لیتر معادل 10 الی 12 لیوان آب بنوشند. این میزان به ازای هر ساعت ورزش سبک، یک لیوان افزایش پیدا خواهد کرد و در تابستان به دلیل تعرق بدن یک تا دو لیوان باید به آن اضافه شود.
آب میوه می تواند بخشی از نیاز بدن زن باردار را به مایعات تأمین کند، تنها باید به خاطر داشت که مصرف آب میوه با دریافت کالری همراه است. قهوه، نوشابه و چای نیز در تأمین مایعات بدن کمک می کند اما هنگام صرف این مواد باید به نکات زیر توجه داشت:
? قهوه
اگرچه مصرف محصولات بدون کافئین به زنان باردار توصیه می شود اما در صورت تمایل به نوشیدن قهوه، زنان باردار مجاز هستند، حداکثر روزی یک فنجان کوچک قهوه بنوشند. مصرف زیاد کافئین در این دوران باعث کاهش جریان خون به جفت شده و در نتیجه اکسیژن و مواد غذایی کافی به جفت نخواهد رسید.
تحقیقات اخیر نشان می دهد احتمال سقط در زنانی که در سه ماهه اول بارداری خود روزانه 200 میلی گرم کافئین مصرف می کنند، تا دو برابر افزایش پیدا می کند. (این میزان معادل نوشیدن دو فنجان کوچک قهوه است)‎. احتمال سقط در زنانی که اصلاً کافئین مصرف نمی کنند 12 درصد، در زنانی که 100 میلی گرم در روز کافئین مصرف می کنند 15 درصد و در بین کسانی که 200 میلی گرم مصرف روزانه کافئین شان است تا 25 درصد افزایش پیدا می کند.
? نوشابه های کافئین دار
مصرف حداکثر یک فنجان نوشابه کافئین دار در این زمان مجاز است. البته بهتر است از مصرف این نوشیدنی ها خودداری شود.
? نوشابه های رژیمی
نوشابه های رژیمی عمدتاً حاوی کافئین و شیرین کننده های مصنوعی هستند. مصرف این شیرین کننده ها در حد کم مجاز است، اما مصرف ساخارین در میزان زیاد به دلیل بروز نواقص مادرزادی در کودک مجاز نیست.
? چای گیاهی
مصرف چای نعنا یا چای بابونه طبیعی در صورتی که مواد خاصی به آنها افزوده نشده باشد، مجاز است، اگر چه عموماً به زنان باردار توصیه می شود، در سه ماهه اول بارداری که کودک در معرض خطر بیشتری قرار دارد از مصرف مواد گیاهی (داروهای گیاهی و.‎.‎.) پرهیز کنند. برخی از مواد گیاهی باعث بروز انقباضات رحمی شده و گاهی زایمان زودرس را به همراه دارند، از این رو باید جهت مصرف مواد گیاهی حتماً با پزشک مشورت کرد.
? آب میوه
برای تهیه آب میوه باید توجه داشت که میوه را حتماً با آب و مواد ضدعفونی کننده شسته وسپس آب آن گرفته شود زیرا در غیر این صورت مواد شیمیایی و آفت کش های روی میوه می تواند برای مادر و کودک مشکل آفرین شود.
? شیر و زرده تخم مرغ
مصرف این نوشیدنی در دوران بارداری اصلاً توصیه نمی شود زیرا زرده تخم مرغ خام، می تواند حاوی سالمونلا (salmonella) باشد. سالمونلا نوعی باکتری است که باعث مسمومیت غذایی شده و حتی در برخی موارد کشنده است.
این باکتری مستقیماً به کودک آسیب نمی رساند بلکه به دلیل بروز تب بالا، استفراغ، اسهال و کاهش آب بدن (دی هیدراته شدن بدن) ممکن است عوارضی مانند زایمان زودرس یا سقط را به همراه داشته باشد.
? آب
در صورتی که زن باردار نمی تواند مزه آب را تحمل کند، بهتر است یک برش لیموترش را در لیوان و یا پارچ آب بیندازد تا طعم دار شود. علاوه بر این مخلوط کردن چند قطره آب لیمو ترش تازه با آب برای برطرف ساختن حالت تهوع نیز مفید است.
افزودن گشنیز تازه، دانه رازیانه و یا یک دانه هل در آب می تواند آن را طعم دار کند. تکه میو ه های یخ زده مانند پرتقال، لیمو، کیوی، هلو، زردآلو و آلو می توانند به جای یخ مورد استفاده قرار بگیرند.